Czy dzisiejsi Palestyńczycy to biblijni Filistyni?

Filistyni (po hebrajsku: Pelisztim– stąd: Palestyna) to lud wielokrotnie wspominany w Starym Testamencie. Filistynem był między innymi olbrzym Goliat, którego zwyciężył Dawid, i zdradziecka żona Samsona, Dalija, która podstępem obcięła mu włosy, pozbawiając go nadzwyczajnej siły. Niestety, wspólna historia Filistynów i Żydów była wypełniona głównie krwawymi konfliktami.

Izraelici spotkali Filistynów zaraz po przybyciu do Ziemi Obiecanej. Szczególnie ciężkie boje toczyli z nimi król Saul i jego następca, Dawid. Kiedy Saul zaproponował Dawidowi swoją córkę Mikal za żonę, zażądał w zamian … stu napletków filistyńskich wojowników (na marginesie – dostał dwieście). Później Saul i jego dwaj synowie zginęli w walce z Filistynami. Ci przeciwni Izraela pewnego razu poważyli się nawet na jego największą świętość – Arkę Przymierza, którą zabrali po wygranej bitwie. W Starym Testamencie wiele razy pojawia się groźba oddania narodu wybranego w niewolę Filistynów albo obietnica wybawienia go z ich ręki.

Kim byli Filistyni? Podobnie jak Izraelici, byli na tych terenach ludnością napływową, tylko przybyłą nieco wcześniej. Wiemy o nich całkiem sporo, szczególnie od czasu, gdy w 2016 roku w pobliżu miasta Aszkelon w Izraelu archeolodzy odkryli cmentarz filistyński z ciałami ponad 150 osób, datowany na okres od XI do VIII wieku p.n.e. Badania genetyczne wykazały, że pogrzebani tam ludzie mieli inne pochodzenie niż semickie ludy Lewantu. Najprawdopodobniej pochodzili w Krety, z kręgu wyrafinowanej kultury minojskiej. Opuścili wyspę zapewne wyparci przez jakichś najeźdźców i osiedli na południo-wschodnim pasie równin nad Morzem Śródziemnym, nazywanym w Starym Testamencie niekiedy „Morzem Filistynów”.

Zbudowali tam związek pięciu miast-państw, które w różnych okresach z różnym skutkiem usiłowały podporządkować sobie sąsiednie tereny. Zintegrowali się z miejscową ludnością kananejską i przejęli jej wierzenia. Zachowali jednak własne pismo i wiele innych zwyczajów (np. w grobach w Aszkelonie znaleziono inną biżuterię i ceramikę niż te, których używały inne plemiona). W przeciwieństwie do sąsiadów jedli wieprzowinę i nie stosowali obrzezania. W VIII wieku p.n.e. Filistyni zostali podbici przez Asyryjczyków, później znaleźli się w państwie babilońskim i perskim, a wreszcie rozpłynęli się żywiole greckim.

I dzisiaj zapewne nie mielibyśmy żadnej pamiątki po Filistynach poza wzmiankami w Biblii, gdyby nie zapiekła złość, jaką wzbudzili w Rzymianach Żydzi wzniecając w II wieku n.e. bunt przeciwko imperium. Po stłumieniu powstania Bar-Kochby (132-135) Rzymianie zburzyli Jerozolimę, wygonili z niej wszystkich Izraelczyków i na gruzach zbudowali nowe miasto – Aelia Capitolina. Cesarz Hadrian zmienił wówczas także urzędową nazwę krainy: Judea na od dawna nieużywaną – Palestyna (łac. Syria Palaestina). Najwyraźniej nie miał dla niego znaczenia fakt, że Filistyni jako odrębny naród już wówczas nie istnieli.

Kim są więc dzisiejsi arabscy Palestyńczycy? Ich historia jest znacznie krótsza. To potomkowie Arabów, którzy podbili te tereny w VII wieku n.e.