„Po prostu zaniemówiłem” – projektant zrekonstruował twarz św. Antoniego

W wieku czterech lat przyszły projektant Cícero Moraes przeprowadził się wraz z rodziną z Chapecó w stanie Santa Caterina do Sinop w Mato Grosso. Przyczynę exodusu dzielił z wieloma Brazylijczykami: brak pracy w jego rodzinnym regionie. Był rok 1986, a Brazylia była w trakcie odbudowy i na drodze do demokracji. Czuł się związany ze św. Antonim, który jest bardzo czczony w Brazylii i jest również patronem dwóch wspomnianych miast, a także poprzez wiele epizodów z dzieciństwa. W 1992 roku, gdy miał dziewięć lat, uwagę Cícero przykuła ciekawa plansza w programie telewizyjnym. Był pod wrażeniem kryminalistycznej rekonstrukcji twarzy osoby opartej na ludzkiej czaszce.

Trzydzieści lat później projektant 3D z Mato Grosso w Brazylii i poza granicami kraju stał się jednym z największych ekspertów w dziedzinie rekonstrukcji twarzy. Po ponad 70 pracach, w pierwszej połowie 2010 roku stanął przed szczególnym wyzwaniem: rekonstrukcją twarzy świętego Antoniego z Padwy. Praca ta jest jedną z najbardziej znanych w dorobku Cícero. Powstała we współpracy z Centrum Studiów Antoniańskich, Muzeum Antropologii Uniwersytetu w Padwie, Centrum Technologii Renato Archer i archeologiczną grupą badawczą Arc-Team.

„Przysłali mi zeskanowaną czaszkę i powiedzieli tylko, że to mężczyzna, wiek 36 lat” – wspomina artysta, który dopiero później ze zdumieniem zdał sobie sprawę, w jak ważnego świętego tchnął nowe życie dzięki swojej pracy.

„Nie miał być pod wpływem wielkiej osobowości tego świętego” – wyjaśniał Nicola Carrara, ówczesny kustosz Muzeum Antropologicznego Uniwersytetu w Padwie, dla którego pracował Moraes. „Podaliśmy mu tylko najpotrzebniejsze informacje: mężczyzna, 36 lat, Europejczyk. Nie stanowiło to problemu dla brazylijskiego eksperta, ponieważ w dziedzinie medycyny sądowej zawsze dostępnych jest niewiele informacji”.

Moraes, który dysponował licznymi danymi dostępnymi w bazach danych dla porównania, szybko doszedł do wniosku, że mężczyzna, do którego należała czaszka, był prawdopodobnie Portugalczykiem. Tym większe było jego zaskoczenie, gdy w końcu dowiedział się, kogo tak naprawdę jest czaszka. W jego rodzinnej Brazylii św. Antoni jest bardzo czczony. „Na każdym etapie pracy zadawałem sobie to samo pytanie: kim jest ten człowiek? Kiedy otrzymałem odpowiedź po prostu zaniemówiłem” – wspomina Cícero.

Dostarczył on cyfrowo stworzony wynik, po czym Instytut Kryminalistyki Antropologii i Odontologii [nauka o zębach przyp. KAI] Uniwersytetu w Sao Paulo wykonał trójwymiarowy odlew. Rezultatem prac była pierwsza kryminalistyczna rekonstrukcja twarzy Antoniego z Padwy, która została zaprezentowana w 2014 roku. Wywołała ona wielki odzew w różnych częściach Brazylii i świata oraz została zaprezentowana przez różne media.

Pierwotną podstawą dla kolejnych rekonstrukcji był gipsowy odlew czaszki wykonany w 1981 roku, kiedy grób świętego został otwarty w Padwie pod nadzorem Watykanu.

Osiem lat później Cícero wykorzystał postęp w nauce i technologii, aby ponownie odtworzyć twarz świętego, ale tym razem przy użyciu technik komputerowych, które sam opracował. Wyniki badań zostały opublikowane w 2022 r. w renomowanym międzynarodowym czasopiśmie archeologicznym Digital Applications in Archaeology and Cultural Heritage (DAACH – Aplikacje Cyfrowe w Archeologii i Dziedzictwie Kulturowym).

„W 2014 r. użyłem technik innych firm, a w 2022 r. użyłem technik, które sam opracowałem wraz z kolegami. Wizerunek Antoniego z Padwy jest teraz bardziej spójny ze strukturami twarzy człowieka. Co ciekawe, linia profilu była bardzo podobna do tej z 2014 roku, a kolejnym interesującym faktem, który należy powiedzieć o tym procesie badawczym, jest to, że zebraliśmy dane z jego ciała z badania w 1980 roku, w którym przeprowadzono również badanie wewnętrznej powierzchni czaszki (endocranium) świętego Antoniego i ku naszemu zaskoczeniu wynik był bardzo podobny. Wykorzystano tomografię komputerową, najnowocześniejszą technologię, która potwierdziła badania z 1980 roku” – wyjaśnia Cícero na temat badań nad świętym, który urodził się w Lizbonie w 1195 roku, a zmarł w Padwie w 1231 roku.

Projektant 3D otrzymał już wiele nagród za swoje prace. Ale przede wszystkim jedna rzecz jest dla niego ważna: „Wszystkie te prace oznaczają, że dziś prowadzę bardzo satysfakcjonujące i szczęśliwe życie. Świat jest o wiele piękniejszy, gdy docenia się ludzi i współodczuwa z nimi, a jednym ze sposobów, aby ta empatia była produktywna, jest dzielenie się wynikami naszych osiągnięć”.

tom (KAI), dd