„Słuchajcie!” – z tą prośbą zwraca się do chrześcijan papież Franciszek. To jego trzecie wezwanie, po ubiegłorocznym „idźcie i zobaczcie”, które jest zachętą do tego, byśmy komunikując się, spotykali człowieka tam, gdzie jest i takim, jaki jest.
Jak powinno wyglądać to słuchanie? Papież zostawia nam pewne wskazówki w tym temacie.
1Dużo słuchać, by szukać prawdy
Celem komunikacji zawsze jest prawda. Bez prawdy nie ma komunikacji. Papież Franciszek uważa zaś, że „szukanie prawdy rozpoczyna się od słuchania”. Dlatego właśnie, przy okazji kolejnego Światowego Dnia Środków Społecznego Przekazu, zwrócił się z prośbą do wszystkich tych, którzy zajmują się komunikacją, nie tylko do wykwalifikowanych specjalistów, by „dużo słuchali”.
Każdy dialog, każda relacja zaczyna się od słuchania. Z tego powodu, aby się rozwijać, także zawodowo, jako dziennikarze, musicie na nowo nauczyć się tej sztuki.
Ojciec Święty kieruje to wezwanie także do całego Kościoła:
W tym czasie, kiedy cały Kościół zaproszony jest do słuchania, aby uczyć się synodalności, my wszyscy jesteśmy wezwani do ponownego odkrycia słuchania jako niezbędnego elementu dobrej komunikacji.
2Słuchać, aby pocieszać
Zdaniem papieża Franciszka słuchanie jest dziś ważniejsze niż kiedykolwiek wcześniej. Powinno iść w parze z pocieszaniem tych, którzy dotknięci zostali przez pandemię COVID-19.
Pandemia uderzyła i zraniła wszystkich. Każdy z nas potrzebuje wysłuchania i pocieszenia. Słuchanie jest również niezbędne do uzyskania dobrych informacji. Poszukiwanie prawdy zaczyna się od słuchania. Podobnie jest ze świadectwem za pomocą środków społecznego przekazu.
3Słuchanie wzajemne
W czasie prezentacji książki Siate autentici! (Bądźcie autentyczni!) autorstwa Ary’ego Waldira Ramosa Díaz, poruszającej temat komunikacji papieża z punktu widzenia zwykłych, znających go ludzi, kardynał Mario Grech stwierdził:
Prawdziwe słuchanie powinno opierać się na wzajemności, w taki sposób, by każdy miał świadomość tego, że może się czegoś nauczyć od drugiej osoby. Chrześcijanin jednak zdaje sobie sprawę, że ten horyzontalny wymiar słuchania powinien być jeszcze dopełniony poprzez wymiar wertykalny, czyli poprzez dyspozycyjność wobec Boga, by przyjąć Jego Słowo, które uzdalnia nas do patrzenia oczami Boga. Wówczas słuchanie staje się rozeznawaniem.
Tym, co papież określa jako „słuchanie otwarte”.
4Słuchanie odważne, pozbawione uprzedzeń
Ojciec Święty podkreśla, że Jezus prosi nas, byśmy zwrócili uwagę na sposób, w jaki słuchamy: „Uważajcie więc, jak słuchacie. Bo kto ma, temu będzie dane; a kto nie ma, temu zabiorą i to, co mu się wydaje, że ma” (Łk 8,18).
Podobnie też wyjaśnia, czym charakteryzuje się dobre słuchanie:
Aby móc prawdziwie słuchać, potrzebna jest odwaga, potrzebne jest serce wolne i otwarte, pozbawione uprzedzeń.
5Słuchanie, które uczy
W swojej książce poświęconej komunikacji papieża Ary Ramos twierdzi, że słuchanie w wykonaniu chrześcijanina powinno spełniać funkcję edukacyjną: „Informacja czy wyjaśnienia są tu niewystarczające. Słuchanie oznacza troskę o drugą osobę, ponieważ mówimy tu o dawaniu sposobności do opowiedzenia swojej historii. Słuchanie ma na celu nie tylko pozyskanie informacji od interlokutora, ale również przetworzenie ich, dzięki aktywnemu uczestnictwu, uważnemu zarówno na same słowa, jak i na język ciała”.
Papież prosi o słuchanie zaangażowane, charakteryzujące się pragnieniem zrozumienia drugiego człowieka, co nie jest łatwe, ponieważ wymaga pewnego wysiłku, by zrozumieć i przyjąć człowieka, którego mamy przed sobą. Każdy z nas potrzebuje być wysłuchanym.
6Słuchać znaczy daleko więcej niż słyszeć
Waldir podkreśla przekonanie papieża Franciszka, dla którego słuchać „znaczy daleko więcej niż słyszeć”. „Słyszenie” zasadniczo nie wymaga wysiłku ze strony osoby, która słyszy, nie wymaga zaangażowania zmysłów z intencją zrozumienia drugiej osoby. Słuchanie wymaga poszukiwania prawdy. „Tam, gdzie zgiełk, spraw, abyśmy trwali w wysłuchiwaniu” – mówi Franciszek, inspirując się słowami modlitwy franciszkańskiej.
Ramos łączy tę modlitwę z koniecznością szczerego słuchania w globalnie połączonym świecie, w którym rozprzestrzeniają się fake newsy:
W świecie technologicznym, w którym rządzą fake newsy, koniecznym jest porzucenie tych strategii, które niszczą słuchanie.
