W momencie, kiedy o. Pio przybył do San Giovanni Rotondo w 1916 r., była to trudno dostępna wioska na półwyspie Gargano. Jej mieszkańcy utrzymywali się z uprawy roli i pasterstwa. Miasta takie jak Foggia, położone na równinach na południowym zachodzie i portowa Manfredonia na południowym wschodzie nie były odległe. Jednak trudno było do nich dotrzeć ze względu na kręte górskie drogi. Miasto pielgrzymkowe Monte Sant'Angelo było bliżej, ale w drodze do niego należało przejść przez dziką Foresta Umbra.
Dom ojca Pio i kapucynów
Szukając ulgi w chorobie płuc w chłodnym górskim powietrzu, o. Pio został skierowany przez przełożonych do małej wspólnoty kapucynów w osamotnionym XVI-wiecznym klasztorze. Był on oddalony o około dwa kilometry od starego miasta.
Natychmiast po przybyciu do tego odległego miejsca, pośród skalistych skał i winnic, młody ksiądz zrozumiał, że spędzi tam resztę swojego życia.
Prężny ośrodek pielgrzymkowy
Dziś San Giovanni Rotondo zmieniło się diametralnie. Ten sam stary kościół znajduje się w centrum tętniącego życiem kompleksu sanktuaryjnego. Otaczają go budynki dużego szpitala, niezliczonych hoteli i restauracji oraz sklepy z pamiątkami.
Każdego roku przybywają tu miliony pielgrzymów i pacjentów. Wszystko to zawdzięczamy o. Pio i założonemu przez niego szpitalowi. I naturalnie świętości kapucyna.
San Giovanni Rotondo
Zwiedzanie kompleksu rozpoczyna się od starego kościoła, znanego jako Chiesa Antica. Tutaj, w bocznym ołtarzu, o. Pio przez cztery dekady odprawiał msze święte. Z tyłu kościoła znajduje się konfesjonał, w którym o. Pio spowiadał kobiety. W pobliskiej zakrystii znajdują się dwa konfesjonały, w których spowiadał mężczyzn.
Do starego kościoła przylega, dostępny od wewnątrz, nowszy, większy kościół Santa Maria delle Grazie (MB Łaskawej). Ze względu na świętość o. Pio i wielkie tłumy, które przybywały, aby go zobaczyć i usłyszeć, budowę kościoła rozpoczęto w 1956 r. Świątynię konsekrowano trzy lata później.
Zwiedzanie sanktuarium
Po śmierci ojca Pio w dniu 23 września 1968 r., jego ciało zostało pierwotnie złożone w krypcie pod kościołem Santa Maria delle Grazie. W tym miejscu rozpoczyna się trasa spacerowa z fotografiami przedstawiającymi pierwsze lata świętego w Pietrelcinie. Zdjęcia przedstawiają jego rodziców, dom rodzinny i kościół, w którym otrzymał pierwsze sakramenty.
Na wyższy poziom dostać się można schodami lub windą. Tam znajdziemy pomieszczenie, w którym eksponowane są relikwie i szaty liturgiczne noszone przez o. Pio. Całą ścianę zajmują półki wypełnione tysiącami listów wysłanych do o. Pio w ciągu jednego tylko roku.
Dalej znajduje się korytarz z kolejnymi fotografiami, szatami liturgicznymi i relikwiami. Na uwagę zasługuje naturalnej wielkości zdjęcie ojca Pio, w postawie stojącej, z widocznymi stygmatami. Kapucyn umożliwił zrobienie zdjęcia w duchu świętego posłuszeństwa, tuż po otrzymaniu ran.
Cela ojca Pio
Korytarz prowadzi do celi ojca Pio, w której przeżył ostatnie lata swojego życia i gdzie umarł. Celę pozostawiono dokładnie w takim stanie, w jakim znajdowała się w dniu jego śmierci, a wszystkie przedmioty opatrzono podpisami.
W dalszej części korytarz przechodzi przez chór nad starym kościołem, w którym znajduje się drewniany krucyfiks. Tutaj, 20 września 1918 roku, ojciec Pio otrzymał widoczne stygmaty, które pozostały niezagojone na ciele zakonnika aż do jego śmierci w 1968 roku.
Wewnątrz sanktuarium znajduje się biuro, w którym można porozumieć się po angielsku. Zwiedzający mogą obejrzeć kilka krótkich filmów o ojcu Pio i sanktuarium (w języku angielskim), a także obejrzeć relikwię – rękawiczkę noszoną przez świętego (ponieważ biuro jest nieco trudno odnaleźć, warto udać się do zakrystii i zapytać o drogę).
Zwiedzanie nowego kościoła
Po wyjściu ze starego sanktuarium zwiedzający mogą udać się do obszernego nowego kościoła znajdującego się za Santa Maria delle Grazie. Budowę kościoła ukończono w 2004 r. Ten kościół pw. św. ojca Pio zaprojektowany został przez światowej sławy włoskiego architekta Renzo Piano. To dobry przykład ultranowoczesnej architektury. Może pomieścić do 6 500 osób, a na placu na zewnątrz świątyni może uczestniczyć w liturgii do 30 tys. wiernych.
Na uwagę zasługują niezwykłe mozaiki wzdłuż łagodnego zejścia prowadzącego do krypty ojca Pio. Są one unikalną mieszanką sztuki współczesnej i duchowości.
Obrazy znajdujące się u dołu muru przedstawiają historię ojca Pio po prawej stronie, a powiązane z nią wizerunki z życia św. Franciszka z Asyżu po lewej. Wewnątrz grobowca mozaiki przedstawiają sceny z życia Chrystusa.
Krypta ojca Pio
W 2008 r. sarkofag ojca Pio został otwarty. Jego ciało uległo częściowemu rozkładowi. Wtedy to jego twarz została zakonserwowana i pokryta silikonową maską.
Wtedy też doczesne szczątki świętego zostały przeniesione do krypty w nowym kościele i wystawione na widok publiczny. W trakcie pandemii ciało o. Pio powróciło do krypty w Santa Maria delle Grazie.
Szpital założony przez ojca Pio
Poza kompleksem sanktuaryjnym, pielgrzymi przybywający do San Giovanni Rotondo mogą wziąć udział w zwiedzaniu z przewodnikiem szpitala założonego przez ojca Pio – Domu ulgi w cierpieniu. Inne miejsca pielgrzymkowe to nowoczesna droga krzyżowa na wzgórzu za szpitalem oraz dom Mary Pyle, amerykańskiej dobrodziejki i duchowej córki ojca Pio.
Cuda i łaski, które pielgrzymi i turyści otrzymują dziś często za jego wstawiennictwem, są świadectwem tego, co ojciec Pio często powtarzał jeszcze za życia:
Po mojej śmierci będę robił więcej zamieszania: moja prawdziwa misja rozpocznie się po mojej śmierci.