Jako główną przyczynę spadku uczestnictwa w praktykach religijnych autorzy raportu wymieniają pandemię. Jak COVID-19 wpłynął na życie religijne Polaków?
Stabilne struktury
Działalność duszpasterską prowadzi w Polsce 10 361 parafii katolickich (w tym 661 zakonnych, 2 wojskowe i 1 grecko-katolicka). Najwięcej jest ich w diecezjach tarnowskiej (454) i krakowskiej (448), najmniej – w drohiczyńskiej (257) i elbląskiej (273). Liczby powyższe utrzymują się na stabilnym poziomie względem roku poprzedniego.
Niemniej daje się zauważyć powolny spadek liczby kapłanów i sióstr zakonnych (po ok. 2%). W 2020 r. posługiwało ich odpowiednio 24 208 i 16 800. Najliczniejsze męskie zgromadzenia to franciszkanie, salezjanie oraz pallotyni. Wśród kobiet najwięcej powołanych zostało do posługi jako służebniczki starowiejskie, elżbietanki oraz szarytki.
Autorzy raportu podkreślają również znaczenie szczególnie aktywnie funkcjonujących w ramach struktury kościelnej przyparafialnych poradni życia rodzinnego. W 2020 roku działało ich 2 437, a współpracowały z ok. 4 tys. doradców. Udzieliły one wsparcia łącznie ok. 31 tys. osób.
Jak COVID-19 wpłynął na praktyki religijne Polaków?
O ile niewielki spadek liczby osób duchownych nie rodzi może jeszcze dużych powodów do niepokoju, to już zmniejszenie się liczby Polaków uczestniczących w ostatnim roku w praktykach religijnych i przystępujących do sakramentów jest bardzo wyraźne.
W roku 2020 sakrament chrztu udzielony został 312,1 tys. osób, co stanowi o 16,3% mniej niż w roku 2019. Jeszcze większy spadek widoczny jest w przypadku osób przystępujących do sakramentu bierzmowania. W 2020 r. przyjęło go 252,3 tys. osób – aż o 34% mniej niż rok wcześniej. Znacząco (o 26,8% względem roku poprzedniego) spadła też liczba pobłogosławionych sakramentów małżeństwa (91,5 tys.).
Stosunkowo niewielki, względem początkowych doniesień medialnych, okazał się za to spadek liczby uczniów uczęszczających na lekcje religii. W 2019 r. chodziło na nie 87,6% młodych ludzi, rok później 85,7% (najwięcej – 97,8% - w diec. tarnowskiej, najmniej – 65,7% – w diec. wrocławskiej).
Czy Kościół może funkcjonować zdalnie?
Warto również wspomnieć na marginesie, że, zwłaszcza w początkowym okresie pandemii COVID-19, wzrosła liczba wiernych uczestniczących w nabożeństwach za pośrednictwem transmisji. W niedzielę, 15 marca 2020 r., oglądalność mszy św. w wybranych stacjach telewizyjnych wynosiła odpowiednio: TVP1, godz. 11.00 – 2,265 mln, TVP 1, godz. 7.00 – 1,438 mln, Polsat News, godz. 9.00 – 0,731 mln.
Jednocześnie, w związku z pandemią, 45% przyparafialnych wspólnot i organizacji czasowo wstrzymało swoją działalność, a 34% zmieniło formę lub zakres działania (można było udzielić kilku odpowiedzi). Na funkcjonowanie 26% epidemia COVID-19 nie miała wpływu.
W związku z pandemią wiele przyparafialnych organizacji podjęło dodatkowe działania, obejmujące wsparcie potrzebujących. W 61% przypadków było to wsparcie rzeczowe, w 46% usługi społeczne, a w 23% – wsparcie finansowe. Odbiorcami tych działań były w przeważającej mierze (76,5%) osoby indywidualne.
