Chrześcijanie od wieków czczą miejsca święte związane z życiem Jezusa. Z oczywistych względów szczególnej czci doznają miejsca związane z męką, śmiercią i zmartwychwstaniem Syna Bożego. Historia, a w szczególności ekspansja od VII w. nowej religii – islamu – spowodowały, że dostęp do Ziemi Świętej dla pielgrzymów bywał ograniczany – czasem utrudniony, a czasem praktycznie niemożliwy.
W średniowieczu doprowadziło to do krucjat i czasowego odzyskania przez chrześcijan kontroli nad miejscami świętymi. Jednak pojawienie się i szybki wzrost Imperium Ottomańskiego, które nie tylko zdobyło Jerozolimę, ale i Konstantynopol, położyło praktycznie kres masowemu ruchowi pątniczemu w tym kierunku.
Słynne kalwarie na świecie
W odpowiedzi na to w Europie od XV w. rozpoczęło się fundowanie przez możnych duchownych i świeckich kompleksów sakralnych, próbujących mniej lub bardziej wiernie odwzorować Jerozolimę – swoistych "nowych Jerozolim", które miały umożliwić pielgrzymom przeżycie ściślejszego zjednoczenia z Męką Pańską.
Kompleksy te składały się zwykle z kilkunastu do kilkudziesięciu kościołów i kaplic, nawiązujących do różnych wydarzeń wspominanych w Wielkim Tygodniu. Starano się zazwyczaj wybierać miejsca, które mogły przypominać takie szczegóły topografii Jerozolimy jak Góra Oliwna czy potok Cedron. Kaplice często budowano w odległościach od siebie odwzorowujących odległości między istotnymi budynkami Jerozolimy, zgodnie z relacjami pątników (a że każdy mierzył te odległości swoimi krokami, to pomiary istotnie się różniły!). Starano się zadbać o dostarczenie do zakładanych kalwarii ziemi z Golgoty czy okolic Grobu Pańskiego.
Choć pierwsza kalwaria powstała prawdopodobnie w Hiszpanii (1405-1420, niedaleko Kordoby), spośród ok. 1800 takich kompleksów w Europie najwięcej można znaleźć ich w Europie Środkowej – w Austrii, Niemczech, na Węgrzech i w Polsce. Szczególnie często związane były z działalnością franciszkanów, od średniowiecza opiekujących się ruchem pielgrzymkowym do miejsc świętych w Ziemi Świętej.
Kliknij w galerię zdjęć, by poznać niektóre z nich: