Na 13 października przypada Światowy Dzień Hospicjów i Opieki Paliatywnej. Kluczowym działaniem w tegorocznej kampanii jest wezwanie rządów do wysłuchania osób potrzebujących opieki paliatywnej oraz włączania podstawowego pakietu opieki paliatywnej we wszystkie krajowe programy zdrowotne. Hasło obchodów brzmi: „Jesteś ważny, dlatego że jesteś tym, kim jesteś, i to do ostatniej chwili życia”.
Przekazując darowiznę, pomagasz Aletei kontynuować jej misję. Dzięki Tobie możemy wspólnie budować przyszłość tego wyjątkowego projektu.
„Jesteś ważny, dlatego że jesteś tym, kim jesteś, i to do ostatniej chwili życia. Uczynimy wszystko, co w naszej mocy, nie tylko by pomóc ci spokojnie umrzeć, ale też żyć aż do samej śmierci. Istotą hospicjum jest ŻYCIE, jak wszystko, co ludzie mogą zrobić i czym mogą się dzielić w ostatnim okresie swego życia, który może okazać się najważniejszym okresem”.
Ta zasada obowiązuje w pierwszym na świecie hospicjum, Hospicjum św. Krzysztofa w Londynie, stworzonym w 1967 r. przez Cicely Saunders, brytyjską lekarkę, uważaną za twórczynię nowoczesnej medycyny paliatywnej. Cicely Saunders zmarła w 2005 r. W tym roku przypada setna rocznica jej urodzin.
Hospicja w Polsce
W Polsce opiekę nad terminalnie chorym rozpoczęto po raz pierwszy w 1972 roku w Zespole Synodalnym Kościoła Arki Pana w Krakowie Nowej Hucie. Trwa ona tam zresztą do dnia dzisiejszego.
Grupa parafialna, zawiązana podczas budowy kościoła, w skład której wchodzili także lekarze i pielęgniarki, postanowiła bezinteresownie służyć nieuleczalnie chorym na raka w Szpitalu im. S. Żeromskiego w Krakowie, a także podjęła inicjatywę wybudowania domu hospicyjnego. W latach siedemdziesiątych ubiegłego stulecia nikt nie wyobrażał sobie jak wiele jeszcze można ofiarować odchodzącemu człowiekowi. W 1981 r. parafialny zespół postanowił powołać stowarzyszenie, które zostało zarejestrowane 29 września 1981 r. pod nazwą Towarzystwo Przyjaciół Chorych „Hospicjum”. Towarzystwo było pierwszym stowarzyszeniem hospicyjnym w Polsce.
Następny Zespół Hospicyjny – Hospicjum Pallotinum – powstał w Gdańsku w 1983 r. z inicjatywy Ks. Eugeniusza Dutkiewicza SAC i prof. Joanny Muszkowskiej – Penson. Kolejne tworzone były przez lekarzy i pielęgniarki oraz osoby innych zawodów w Poznaniu, Warszawie, Radomiu, Szczecinie, Zielonej Górze, Gdyni, Lublinie, Płocku i innych miastach Polski. Wolontaryjny ruch niósł pomoc chorym i ich rodzinom ale również mówił społeczeństwu o sensie hospicyjnej służby, o tym że opieka nad chorym to nie tylko profesjonalna opieka medyczna, ale również opieka duchowa i ofiarowana obecność oraz towarzyszenie choremu do końca jego dni.
To także wsparcie dane rodzinie, która już od momentu nieubłagalnej diagnozy zaczyna przeżywać myśl o rozstaniu nie tylko w czasie choroby bliskiej osoby, ale także w okresie żałoby.
Lata 1990 – 1999 cechuje bardzo intensywny rozwój opieki paliatywnej i hospicyjnej w Polsce. W 1989 r. działało jedno hospicjum publiczne i 15 prowadzonych społecznie. W 2018 r. mamy 90 hospicjów publicznych, 266 prywatnych oraz 132 pozarządowe.
Czytaj także:
Ostatnie namaszczenie czy sakrament uzdrowienia? Kapelan hospicjum tłumaczy łaski tego znaku
Wolontariat w hospicjach
W hospicjach pozarządowych ważną rolę pełni wolontariat, który daje obecność i towarzyszenie. Niesie pomoc człowiekowi ciężko choremu, by mógł godnie żyć do naturalnej śmierci. Wolontariat wspiera również rodziny w trudnym okresie odchodzenia bliskiej im osoby oraz w czasie żałoby. Z badań prowadzonych przez Forum Hospicjów Polskich na podstawie przesłanej przez 81 pozarządowych hospicjów ankiety wolontariat służący chorym jest prowadzony w 59 badanych hospicjach w tym w 32 hospicjach stacjonarnych. W sumie w 2017 służyło w 59 hospicjach 1130 wolontariuszy.
Europejskie Towarzystwo Opieki Paliatywnej (EAPC), Światowy Sojusz Opieki Paliatywnej i Hospicyjnej (WHPCA) oraz Międzynarodowe Stowarzyszenie Opieki Paliatywnej i Hospicyjnej (IAHPC) działając wspólnie na rzecz wsparcia, uznania, promocji i rozwoju wolontariatu w opiece paliatywnej i hospicyjnej ogłosiły w 2018 roku „Kartę Madrycką Wolontariatu w Opiece Paliatywnej i Hospicyjnej EAPC” i postanowiły ją wdrożyć.
Celem propagowania karty jest: promowanie rozwoju wolontariatu dla pacjentów, ich rodzin oraz całego środowiska opieki paliatywnej i hospicyjnej, postrzeganie wolontariatu jako trzeciej formy wsparcia, obok opieki profesjonalnej i sprawowanej przez członków rodziny, przy uwzględnieniu jego szczególnego charakteru, pozycji i wartości oraz promowanie badań naukowych i modeli najlepszych praktyk w zakresie rekrutacji, zarządzania, wspierania, integracji, szkolenia i pozyskiwania wolontariuszy.
Czytaj także:
Internauci nie szczędzą pieniędzy na wiejskie hospicjum. „Wypruję sobie dla tego pomysłu flaki”
Leczenie bólu i opieka paliatywna jako dziedzina medycyny
Leczenie bólu i opieka paliatywna są obecnie dziedziną medycyny wykładaną w uniwersytetach medycznych. Zakłady medycyny paliatywnej prowadzą badania naukowe, a także kształcą lekarzy specjalistów z medycyny paliatywnej i pielęgniarki specjalistki z opieki paliatywnej.
Wypełnianie misji hospicyjnej jest możliwe tylko dzięki zaangażowaniu ludzi dobrej woli. Bez dodatkowych środków finansowych, bez wolontariuszy wspierających działalność personelu medycznego hospicja nie mogłyby w pełni pomagać chorym i ich rodzinom. Nadal zresztą są ludzie, którzy nie mogą skorzystać z tej opieki.
Jednakże obecnie rodzą się zagrożenia, że nowe hospicja pozarządowe nie będą powstawały. Stała zmiana przepisów, brak personelu medycznego – lekarzy i pielęgniarek, brak środków finansowych – to poważne zagrożenia, które mogą spowodować, że nowe hospicja pozarządowe nie będą powstawały a idea hospicyjna – wszechstronnej troski o chorego – może przestać być realizowana.
Jolanta Stokłosa/ TPCh “Hospicjum im. św. Łazarza”, maj / Kraków
