Najpiękniejsze krzyże są jak dzieła sztuki! [zdjęcia]

W świątyniach i muzeach na całym świecie znaleźć można setki, jeśli nie tysiące wyobrażeń Ukrzyżowania. Twórcy starali się nadawać krzyżom różnorakie formy, wynikające zarówno z lokalnych tradycji, jak i własnej inwencji. Zapraszamy do wirtualnej galerii najpiękniejszych krzyży.

Na temat wielu odmian krzyży chrześcijańskich pisaliśmy już swego czasu na naszym portalu. Zachowane i odnalezione krucyfiksy sprzed wieków wciąż intrygują swoją oryginalnością, bogactwem zawartej symboliki teologicznej i precyzją artystyczną.

Krzyże - jako najważniejszy i główny symbol wyznawców Chrystusa - starano się wykonywać ze szczególną pieczołowitością i dokładnością, używając najlepszych materiałów. Złoto oraz inne drogie kruszce, kamienie szlachetne oraz niepowtarzalne kolory farb tworzyły doskonałą kompozycję, która ułatwia modlitwę i refleksję nad głównymi prawdami wiary.

Szczególną kopalnią starodawnych wzorów krzyży są regiony Bliskiego Wschodu, Morza Śródziemnego i Kaukazu. To właśnie stamtąd Kościół pierwszych wieków zaczął swoje oddziaływanie na świat, trwające nieprzerwanie do dzisiaj. Archeolodzy i historycy starożytności i średniowiecza wciąż opisują kolejne krucyfiksy, odnajdywane w różnych miejscach na Ziemi.

Zobaczcie galerię najpiękniejszych krzyży tradycji wschodniej:

Gdy w Kościele I tysiąclecia rozwinął się kult świętych, niezwykle popularne stały się krzyże-relikwiarze, w których umieszczano niewielkie fragmenty relikwii.

W wykonanym ze złota, srebra lub brązu krucyfiksie, zdobionym bogatymi kamieniami oraz dostojną, grawerowaną ornamentyką lub wizerunkami świętych (najczęściej Matki Bożej, świętego Jana Apostoła i Ewangelistów) umieszczano również niewielkie, oszklone ampułki z relikwiami.

Obecnie w wielu sanktuariach możemy znaleźć tego rodzaju krucyfiksy, które często są adorowane przez wiernych podczas specjalnych nabożeństw. Jeden z najbardziej znanych tego rodzaju krucyfiksów to krzyż z południowej Italii pochodzący z XI wieku. Dzisiaj znajduje się on w zbiorach Muzeum Sztuki Użytkowej w Berlinie (Kunstgewerbemuseum).

Prostszą, choć również pracochłonną formą krucyfiksu było połączenie ikonicznego przedstawienia Ukrzyżowanego na jednorodnym, płaskim krzyżu ozdobionym malowidłami o motywach roślinnych lub geometrycznych. W Europie Zachodniej, głównie we Francji, Anglii i Irlandii, w miejscu przecięcia się belki pionowej z poziomą, na wysokości głowy i korpusu Chrystusa wpisywano koło, symbolizujące okrąg ziemski. Przykład takiego krzyża możemy znaleźć w zbiorach paryskiego Luwru.

Odpowiednikiem powyższego stylu w tradycji bizantyjskiej były ikoniczne krzyże emaliowane. Metalowy krzyż pokrywano specjalną farbą, która odpowiadała złotemu tłu ikony i na takim tle przedstawiano Chrystusa, ale również – co stanowiło dość ciekawy wyjątek – postać Bogurodzicy z Dzieciątkiem lub w postawie orantki (z dłońmi otwartymi w modlitewnym geście), niekiedy również bardziej znanych świętych, głównie apostołów Piotra, Pawła lub Andrzeja.

Egzemplarze tego rodzaju krzyży przechowywane są obecnie w British Museum w Londynie.

Czasami wizerunek Ukrzyżowanego był rzeźbiony i wpisany w szerszą kompozycję, jak chociażby metalowe obicie Pisma Świętego lub szkatułki do przechowywania paramentów liturgicznych, prosfor i buteleczek ze świętymi olejami. Tego rodzaju perły rzemieślnicze możemy obejrzeć w zbiorach nowojorskiego Metropolitan Museum of Art.

Niekiedy artyści tworzyli krzyże o konstrukcji „szkatułkowej”. W rzeźbionym większym krzyżu, zdobionym przez wzory geometryczne oraz inskrypcje anagramowe na końcach każdej belki – najczęściej litery IC XC (Jezus Chrystus) lub oznaczające Golgotę, umieszczano kolejny, mniejszy krzyż z wizerunkiem Ukrzyżowanego.

Osobną kategorię tworzyły zaś krzyże kapłańskie, którymi duchowni błogosławili wiernych podczas nabożeństw i dawali im do ucałowania. W tradycji słowiańskiej miały one duży kształt i przedstawiały w kilku mniejszych polach różne wydarzenia zbawcze: chrzest Chrystusa w Jordanie, Ostatnią Wieczerzę, Ukrzyżowanie lub Zmartwychwstanie. Krzyże takie miały długą rękojeść, umożliwiającą łatwe pobłogosławienie większej liczby wiernych zgromadzonych w świątyni.