Kraków: we wrześniu rekolekcje Mysterium fascinans poświęcone modlitwom eucharystycznym

„Tegoroczny temat budzi duże zainteresowanie” – zaznacza o. Łukasz Miśko, prezes Fundacji Dominikański Ośrodek Liturgiczny, która razem z Uniwersytetem Papieskim Jana Pawła II jest organizatorem wydarzenia. – „Nie bez powodu, bo modlitwy eucharystyczne można nazwać sercem chrześcijańskiej liturgii. Jak otworzyć ten skarbiec anafor mszalnych dla wiernych? Jak podprowadzić ich do tego, by mogli aktywnie modlić się słowami i obrazami, które przez wieki zgromadził Kościół? Temu właśnie poświęcone są tegoroczne rekolekcje” – zapowiada o. Miśko.

Na początku Kanonu Rzymskiego, czyli pierwszej modlitwy eucharystycznej, w oracji zwanej wspomnieniem żyjących, znajduje się sformułowanie sacrificium laudis – ofiara uwielbienia. Było ono jednym z najważniejszych terminów odnoszonych do ofiary Chrystusa uobecnianej w celebracji Eucharystii, zresztą stąd również modlitwy stanowiące serce każdej Eucharystii zaczęto nazywać modlitwami eucharystycznymi czy modlitwami uwielbienia. Tak właśnie zatytułowana została również nadchodząca edycja rekolekcji.

„Będziemy chcieli odkrywać historię, a przede wszystkim teologię modlitw eucharystycznych, począwszy od najstarszej rzymskiej modlitwy, jaką jest Kanon Rzymski” – wyjaśnia ks. Krzysztof Porosło, inicjator i współorganizator rekolekcji. – „Nie zabraknie także odniesień i refleksji dotyczących nowych modlitw eucharystycznych, które zostały skomponowane po soborze watykańskim II. Sięgniemy także do tradycji bizantyjskiej czy hiszpańsko-mozarabskiej” – zarysowuje.

Jak podkreślają organizatorzy, zgłębianie teologii modlitw eucharystycznych ma pomóc uczestnikom w pogłębianiu duchowości liturgicznej. Jednym ze stałych założeń rekolekcji jest próba przełożenia skomplikowanej teologii na język zrozumiały i obrazowy. Rekolekcje nie mają być zatem sympozjum naukowym, zarezerwowanym dla ekspertów i naukowców; ale przestrzenią wspólnych rozważań i modlitwy dla wszystkich, którzy pragną zanurzyć się głębiej w najważniejsze tajemnice wiary.

„Zmarły w ostatnim dniu minionego roku papież Benedykt XVI wielokrotnie zauważał” – przywołuje ks. Porosło – „nawiązując do żydowskiej ofiary dziękczynienia nazywanej todah, że dziękczynny hymn uwielbienia Boga to podstawowa „postać” chrześcijańskiego kultu. Kardynał Joseph Ratzinger będzie tłumaczył, że tym, co absolutnie zasadnicze w Eucharystii i z czym należy wiązać aktywne uczestnictwo, jest wielka modlitwa, która stanowi nowość chrześcijańskiego kultu, gdyż teraz ofiara nie jest składana ze zwierząt, ale jest to ofiara duchowa, ofiara słowa, stanowiąca wyraz naszej egzystencji. Mówiąc znacznie prościej, sercem Eucharystii jest modlitwa eucharystyczna, w której przez wypowiadane słowa tej modlitwy Chrystus ofiaruje się Ojcu, a my wraz z Nim, ofiarujemy Bogu swoją wolność, tzn. samych siebie, całe nasze życie”.

O „ofierze uwielbienia” opowiada również identyfikacja graficzna tegorocznych rekolekcji, przygotowana przez Paulinę Krzyżak, która została oparta na znajdujących się w bazylice św. Witalisa w Rawennie bizantyjskich mozaikach z VI w. Nawiązują one do trzech starotestamentalnych ofiar, które wspomina również Kanon Rzymski: ofiary sprawiedliwego Abla, ofiary patriarchy Abrahama oraz ofiary najwyższego kapłana Melchizedeka. Te figury są zapowiedzią doskonałej ofiary uwielbienia, którą Chrystus Pan złożył Ojcu całym swoim życiem, czego wyrazem było Jego oddanie się w ręce Ojca na krzyżu.

„Temat edycji podejmą cenieni i w większości znani uczestnikom wcześniejszych edycji prelegenci” – przywołuje o. Miśko. – „Będą nas oni wprowadzać w historię i przede wszystkim teologię modlitw eucharystycznych tradycji rzymskiej: o. dr Tomasz Grabowski OP (Poznań) przybliży nam najstarszą i najważniejszą anaforę rzymską, którą jest Kanon Rzymski. Ks. dr Maciej Zachara MIC (Lublin) wytłumaczy nam, jak to się stało, że po soborze watykańskim II powstały nowe modlitwy eucharystyczne i wprowadzi nas w teologię II, III i IV modlitwy. Natomiast proboszcz jednej z rzeszowskich parafii, ks. dr Tomasz Bać, zatrzyma nas przy modlitwie eucharystycznej na Msze w różnych potrzebach (dawna V modlitwa) oraz modlitwach o tajemnicy pojednania. Oprócz modlitw eucharystycznych tradycji rzymskiej, przyjrzymy się również strukturze i teologii anafor liturgii bizantyjskiej, w który to temat wprowadzi nas o. dr hab. Marek Blaza SI z Warszawy, a ks. dr Krzysztof Porosło zwieńczy tę prezentację anafor wykładem na temat modlitw eucharystycznych liturgii hiszpańsko-mozarabskiej, która cechuje się niespotykaną w jakiejkolwiek innej tradycji wielością modlitw eucharystycznych”.

Tegorocznym rekolekcjonistą, który będzie głosił homilie w czasie celebracji oraz wygłosi w niedzielę katechezę mistagogiczną, jest opat tynieckiej wspólnoty benedyktynów, o. dr Szymon Hiżycki OSB. Jest on specjalistą od starożytnego monastycyzmu, szczególnie od duchowości św. Ewagriusza z Pontu. Natomiast w niedzielnym panelu dyskusyjnym, poświęconym uczestnictwu dzieci w Eucharystii, udział wezmą dwa małżeństwa i ksiądz, zajmujący się na co dzień duszpasterstwem rodzin.

W związku z postanowieniami listu apostolskiego motu proprio Traditionis custodes z 2021 roku, wzorem dwóch minionych lat wszystkie msze święte celebrowane są według współczesnych ksiąg liturgicznych, w tym sobotnia Eucharystia po łacinie. Liturgię godzin prowadzić będzie jak co roku Schola Cantorum Minorum Chosoviensis pod przewodnictwem Sławomira Witkowskiego, a śpiew podczas piątkowej i niedzielnej Mszy świętej poprowadzi schola pod dyrekcją Łucji Nowak. Każdy uczestnik otrzyma, jak co roku, modlitewnik z tekstami i tłumaczeniami modlitw oraz zapisem muzycznym śpiewów.

Forma organizacji rekolekcji zmieniała się na przestrzeni minionej półtorej dekady.

„W tym roku podjęliśmy decyzję o rezygnacji z praktykowanej w czasie pandemii formuły online” – mówi Michał Wsiołkowski, koordynator projektu. – „Tak więc wszyscy uczestnicy będą mieli okazję spotkać się w gościnnym budynku krakowskiego seminarium. Jak co roku, zadbaliśmy o kontynuację najlepszych tradycji oraz kilka nowych udoskonaleń – jedno i drugie docenią na pewno zwłaszcza stali bywalcy. Nagrania wszystkich wykładów i katechez udostępnimy po zakończeniu rekolekcji z dostępem przez stronę internetową”.

Organizatorzy zaproszenie na rekolekcje kierują do wszystkich zainteresowanych: osób świeckich, konsekrowanych i duchownych; młodzieży, dorosłych i seniorów – i faktycznie każda z tych grup w kolejnych latach jest reprezentowana. Warunkiem uczestnictwa w rekolekcjach jest przesłanie formularza zgłoszeniowego, dostępnego do wyczerpania miejsc na stronie www.mf.org.pl.

Rekolekcje „Mysterium fascinans” każdego roku gromadzą około 200 osób, które chcą pogłębić rozumienie i przeżywanie liturgii. Z powodu pandemii COVID-19 raz odbyły się online, a dwie kolejne edycje zorganizowane były w formule hybrydowej: można było uczestniczyć stacjonarnie na miejscu lub w transmisji internetowej. Podczas każdej z dotychczasowych edycji na rekolekcjach gościli wybitni teologowie i liturgiści – wśród nich ks. prof. Cesare Giraudo, ks. dr Jose Antonio Goñi z Pampeluny, ks. prof. Felix Maria Arocena Solano i ks. prof. Pierangelo Muroni. Zaproszenia przyjmowali także m.in. ks. prof. Czesław Krakowiak, ks. dr Grzegorz Strzelczyk, o. dr Mateusz Przanowski OP i wielu innych znakomitych mówców. Owocem ponad dekady rekolekcyjnych spotkań jest niedawno powstała seria książkowa o tym samym tytule.

Fundacja Dominikański Ośrodek Liturgiczny dąży do tego, by wszyscy mogli świadomie uczestniczyć w pięknej liturgii. Organizuje warsztaty, rekolekcje i katechezy, wydaje książki i nagrania oraz tworzy przedmioty, które podkreślają treść i godność celebracji liturgicznej, a także organizuje środowisko osób zaangażowanych w odnowę liturgii. Jest organizacją pożytku publicznego.

mw