Tego nie rób w Wielkim Poście. 7 wskazówek prosto od papieża

Wielki Post to 40 dni poprzedzających Wielkanoc, w których katolicy zobowiązani są do postu i powstrzymania się od pewnych czynności, aby przygotować się do świętowania zwycięstwa nad grzechem i śmiercią. Oto 7 sugestii zaczerpniętych z orędzi, przemówień i homilii papieża Franciszka! 

„Wielki Post rzeczywiście sprzyja temu, żeby powrócić do spraw zasadniczych, aby ogołocić się z tego, co nas obciąża, aby pojednać się z Bogiem, aby na nowo rozpalić ogień Ducha Świętego, który mieszka ukryty pośród popiołów naszego kruchego człowieczeństwa” – powiedział papież Franciszek podczas homilii w Środę Popielcową, 22 lutego 2023 r. 

Jak wyjaśnił Ojciec Święty, „obrzęd posypania głów popiołem wprowadza nas w tę drogę powrotu” i przypomina, „kto jest Stwórcą, a kto stworzeniem”. Podróż ta prowadzi nas do „prawdy o nas samych” i pomaga „wyjść z twierdzy naszego zamkniętego ja”. Jest szansą „powrotu do Boga i do naszych braci i sióstr”. 

W niedzielę 23 października 2022 roku, w trakcie modlitwy Anioł Pański, papież Franciszek ostrzegł przed „duchową pychą”, która prowadzi do pogardzania innymi ludźmi i do stawiania siebie nawet przed Bogiem. Pycha duchowa powstrzymuje nas od wychodzenia do innych: „Tam gdzie jest zbyt wiele ja, jest mało Boga”. 

Jak wyjaśnił Ojciec Święty, „wszystkim nam grozi popadniecie w [taką pułapkę]. Ona prowadzi cię do uważania, że jesteś porządny, i do osądzania innych. To jest duchowa pycha: «Mam się dobrze, jestem lepszy od innych» (…). I tak, nie spostrzegając się, adorujesz swoje ja i wymazujesz swojego Boga. To jest obracanie się wokół samych siebie. To jest modlitwa bez pokory”. Na końcu papież zachęcił wiernych: „Prośmy o wstawiennictwo Najświętszą Maryję, pokorną Służebnicę Pana, żywy obraz tego, co Pan lubi robić, strącając możnych z tronów, a wywyższając pokornych”. 

W orędziu na Wielki Post 2022 roku Franciszek wskazał, że ten okres liturgiczny jest idealny do pokonywania pokusy mediów cyfrowych, „które zubożają relacje międzyludzkie”. Papież zachęcił do pielęgnowania „autentycznych spotkań twarzą w twarz”.

Jest to ostrzeżenie, które papież stosował często, np. w przesłaniu z lipca 2022 r. do SIGNIS, Międzynarodowego Katolickiego Stowarzyszenia dla Komunikacji. Choć przyznał, iż „media cyfrowe mogą nas zbliżyć do siebie” poprzez „rozpowszechnianie istotnych informacji” i „jednoczenie całych rodzin i wspólnot kościelnych”, należy z nich korzystać mądrze. „Zwłaszcza media społecznościowe wzbudziły wiele poważnych problemów etycznych”, a wiele „stron medialnych stało się miejscami toksycznymi, mowy nienawiści i rozpowszechniania fałszywych informacji”. 

Łatwo jest dać się wciągnąć w debaty i podziały, które codziennie dotykają społeczeństwo. Papież Franciszek wzywa jednak katolików, by nie byli „albo-albo”, ale próbowali rozumieć obie strony, „łącząc różnice”. W wywiadzie opublikowanym w listopadzie 2022 roku na jezuickim portalu "America" papież wyraźnie stwierdził, że „polaryzacja nie jest katolicka”.

Jak zauważył Ojciec Święty, „katolik jednoczy to, co dobre i to, co nie do końca dobre. Jest tylko jeden lud Boży. Kiedy mamy do czynienia z polaryzacją, powstaje mentalność dzielenia, która uprzywilejowuje jednych, a innych pozostawia w tyle. Katolik zawsze harmonizuje różnice”.

W orędziu na Wielki Post 2015 roku papież napisał: „Obojętność wobec bliźniego i wobec Boga jest realną pokusą także dla nas, chrześcijan. Dlatego potrzebujemy słuchać w każdym Wielkim Poście nawoływania proroków, którzy podnoszą głos i nas przebudzają”. 

Troska o zapomnianych, zepchniętych na margines społeczeństwa i cierpiących jest zasadniczym filarem pontyfikatu Franciszka. Papież często potępia „kulturę odrzucenia” i wzywa do poszanowania godności każdej istoty ludzkiej. „Wielki Post jest czasem sprzyjającym temu, aby okazać to zainteresowanie drugiemu, poprzez znak, choćby mały, ale konkretny, naszego udziału w powszechnym człowieczeństwie”. 

Papież Franciszek podkreślił znaczenie ciszy podczas audiencji ogólnej 15 grudnia 2021 roku, gdzie wygłosił katechezę o św. Józefie. „Swoim milczeniem św. Józef zaprasza nas, abyśmy go naśladowali, otwierając się w ciszy serca na obecność Pana Jezusa – Słowa, które stało się ciałem” – zauważył Ojciec Święty, wyjaśniając dlaczego Ewangelie nie odnotowują ani jednego słowa wypowiedzianego przez męża Matki Bożej.

Papież przyznaje, że milczenie budzi u wielu osób „lęk”, gdyż zmusza do spojrzenia wgłąb siebie. Podkreśla jednak, że „pielęgnować milczenie” to „dać Duchowi Świętemu możliwość odnowienia nas, pocieszenia i udoskonalenia”.

W niedawnym przemówieniu, wygłoszonym 20 stycznia 2023 r. do liturgistów diecezjalnych, Franciszek wyjaśnił również, że milczenie podczas mszy św. jest szczególnie ważne. Dzięki niemu „można przygotować się na tajemnicę” Eucharystii. Sam papież odprawia nabożeństwo do Matki Bożej Milczącej.

W homilii na Zesłanie Ducha Świętego w 2020 roku papież Franciszek określił „trzech głównych nieprzyjaciół daru Ducha Świętego”, który ma napełnić nasze serca. Są to „narcyzm, robienie z siebie ofiary i pesymizm”.

„Narcyzm sprawia, że człowiek czyni siebie bożkiem, sprawia, że zadowala nas jedynie to, co nam się opłaca. (...) Ktoś robiący z siebie ofiarę codziennie narzeka na bliźniego (...). Myśli, że nikt nas nie rozumie i nie czuje tego, co my odczuwamy. (...) Pesymista narzeka na świat, ale pozostaje obojętny i myśli: Jaki sens ma dawanie? Jest nieprzydatne” – zauważył papież. 

Antidotum na powyższych trzech wrogów jest modlitwa, na przykład taka: „Duchu Święty, pamięci Boga, ożyw w nas pamięć o otrzymanym darze”.