4 wskazówki na Wielki Post od św. Teresy z Ávili

Wkraczamy w Wielki Post, czyli czterdziestodniowy okres przygotowań do Triduum Paschalnego. Czy jawi się on tobie jako czas rezygnacji, samobiczowania i smutku? No cóż - być może jest tak, że nieporozumienia lub uprzedzenia nie pozwalają ci przeżywać tego intensywnego okresu liturgicznego w sposób naprawdę chrześcijański.

Święta Teresa z Ávili, jedna z największych w historii specjalistek od modlitwy kontemplacyjnej, pozostawiła w swoich pismach szereg porad umożliwiających głębokie duchowe przeżywanie Wielkiego Postu. Oto ponadczasowe wskazówki od XVI-wiecznej mistyczki. Pozwól się zaskoczyć!

W swej istocie przeżywany po chrześcijańsku Wielki Post nie oznacza masochizmu. Nie chodzi bowiem o składanie ofiar dla nich samych. Święta Teresa z Ávili wyjaśnia, że to miłość Jezusa, a w szczególności Jego męka, śmierć i zmartwychwstanie, nadają sens naszemu życiu i stanowią właściwy punkt odniesienia.

Jak opisuje sama karmelitanka, do jej prawdziwego nawrócenia doszło w 1554 roku. Święta Teresa miała już wtedy 39 lat, z czego prawie 20 spędziła w Klasztorze Wcielenia w Ávili. Przyznaje, że przez ten czas prowadziła podwójne życie. Niekiedy faktycznie przepełniała je modlitwa. Jednak w wielu innych momentach miało ono powierzchowny charakter i polegało na trwonieniu czasu na spotkania i przyjaźnie bez duchowego znaczenia.

Swoją głęboką przemianę święta Teresa opisała w rozdziale 9 autobiograficznej Księgi życia, powstałej dekadę później. Przeszła ją w chwili bardzo osobistego spotkania z Chrystusem, kiedy pozostawiony w kaplicy obraz Ecce Homo poruszył najczulsze struny jej duszy. Karmelitanka z Ávili ujrzała nagle w sposób bardzo wymierny miłość Jezusa do niej, dla której to cierpiał On wszelkiego rodzaju udręki.

„Czułam taki ból na myśl o niewdzięczności, z jaką reagowałam na te rany, że wydawało mi się, iż pęknie mi serce” – czytamy w jej wspomnieniach. Taki jest również prawdziwy sens Wielkiego Postu: przygotować swoją duszę i życie na doświadczenie miłości Chrystusa w Jego męce, śmierci i zmartwychwstaniu.

Modlitwa, tak ważna w okresie Wielkiego Postu, polega zatem na bardzo prostej rzeczy: intymnej „rozmowie z Tym, o którym wiemy, że nas kocha” (Księga życia, 8,5).

Poprzez skupienie uwagi na miłości Chrystusa święta Teresa zaprasza nas do zrozumienia naszej własnej rzeczywistości. Na tym polega prawdziwa pokora, do której zachęca nas Wielki Post, a którą chrześcijanin musi w sobie pielęgnować, aby móc doświadczyć wspomnianej miłości.

Mistyczka pisze: „Skierujmy wzrok na Chrystusa, nasze dobro, a tam nauczymy się prawdziwej pokory”. Sam Pan mówi nam: „Uczcie się ode mnie, bo jestem cichy i pokornego serca” (Mt 11,29). 

Święta Teresa zadała sobie kiedyś pytanie, „z jakiego powodu nasz Pan jest tak wielkim miłośnikiem cnoty pokory”. Znalazła odpowiedź: „Bóg jest najwyższą Prawdą, a pokora jest chodzeniem w Prawdzie, a bardzo dogłębną [prawdą] jest to, że niczego dobrego nie mamy z nas [samych], a jedynie nędzę i bycie niczym. A ten, kto tego nie rozumie, żyje w kłamstwie” (Twierdza wewnętrzna).

Z miłości do Chrystusa wywodzi się jedna z typowych postaw w Wielkim Poście: oderwanie się. Jest to taki stan duszy, w którym uwalnia się ona od wszelkiego nieuporządkowanego i egoistycznego przywiązania do czegokolwiek lub kogokolwiek poza Bogiem.

Oderwanie rzuca nowe światło na takie praktyki wielkopostne, jak rezygnacja z siebie, wyrzeczenie czy jałmużna. Nie oznacza tłumienia wszelkich pragnień i aspiracji ani kształtowania twardego i nieczułego serca, gdyż to miłość jest pierwszym i największym z Obowiązków. To miłość nadaje sens oderwaniu.

Święta Teresa z Ávili pisze: „Mówmy teraz o wyrzeczeniu się, które w nas być powinno, bo na nim, jeśli jest doskonałe, polega i w nim zawiera się wszystko”. Sekret chrześcijaństwa polega na tym, by przyjąć całe swoje życie z miłości do Chrystusa i odciąć się od wszystkiego, co może nas od Niego oddalić (Droga do doskonałości, 8).

Przygotowanie w okresie Wielkiego Postu do przeżywania tajemnicy męki, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa oznacza wreszcie życie konkretną miłością bliźniego. Mistyczka z Ávili pisze w Twierdzy wewnętrznej, że „doskonałość prawdziwa zasadza się cała na miłości Boga i bliźniego; im lepiej spełnimy te dwa przykazania, tym wyżej staniemy w doskonałości”. Według świętej Teresy, nie można kochać Boga nie kochając bliźniego, ani kochać bliźniego nie kochając Boga.