Imię Michał wywodzi się z hebrajskiego słowa Mikha’el, co oznacza „któż jak Bóg?”. Jego imię jest wezwaniem do walki, tarczą i mieczem w bitwie i wiecznym trofeum zwycięstwa. O popularności tego imienia w Starym Testamencie świadczy fakt, że wspomnianych jest w nim co najmniej dziesięć noszących je osób, choć w różnym brzmieniu, na przykład „Setur, syn Miszaela” (Lb 13, 13).
Postać anioła Michała pojawia się po raz pierwszy w Księdze Daniela, gdzie czytamy: „Michał, jeden z pierwszych książąt” (Dn 10, 13) i „W owym czasie wystąpi Michał, wielki książę, który jest opiekunem dzieci twojego narodu” (Dn 12, 1). Miano archanioła zostało nadane wyłącznie św. Michałowi, choć tradycja i liturgia przypisują ten sam tytuł również św. Gabrielowi i św. Rafałowi: „Gdy zaś archanioł Michał, tocząc rozprawę z diabłem, spierał się o ciało Mojżesza, nie odważył się rzucić wyroku bluźnierczego, ale powiedział: Pan niech cię ukarze!” (Jud 1, 9).
Pomimo tak wyraźnego świadectwa Pisma Świętego niektórzy badacze twierdzą, że św. Michał z uwagi na swoją uprzywilejowaną pozycję pośród aniołów powinien należeć do wyższego rzędu, być może Serafinów, a nie Archaniołów.
Święty Michał był zawsze doskonałym aniołem wojownikiem. Od samego początku walczył z szatanem i jego duchami, a później ze wszystkimi wrogami ludu Bożego. To jego nazwano „wielkim księciem, który jest opiekunem dzieci twego narodu” (Dn 12, 1). Tak jak w przeszłości, tak samo teraz, w XXI wieku, św. Michał jest wielkim obrońcą Kościoła Chrystusowego na ziemi.
Słynną kwestię Anioła Pańskiego, Malakh Yahweh, która pochłaniała uwagę egzegetów przez dziesięciolecia, możemy być może rozwiązać, uznając, że tajemniczym Aniołem Pańskim (który w wielu księgach Starego Testamentu jest przedstawiany jako ten, który działa w imię samego Boga i jest często przyjmowany i czczony zgodnie z wolą Bożą), jest nikt inny jak właśnie archanioł Michał, wysłannik Boga do Jego ludu.
Wydają się to sugerować słowa archanioła Gabriela, przytoczone przez proroka Daniela: „W owym czasie wystąpi Michał, wielki książę, który jest opiekunem dzieci twojego narodu” (Dn 12, 1).
Wysłannik może przemawiać oraz działać w imię i na mocy autorytetu najwyższego zwierzchnika, który go posyła i którego on reprezentuje. Wydaje się, że taka właśnie była pozycja św. Michała pośród synów Izraela: był on zarówno księciem niebieskim, który reprezentował Pana niebios, jak i niebieskim opiekunem ludu Bożego na ziemi, przeciwko wrogom ludzkim i diabelskim. Święty Michał, który obronił i ochronił dzieci Boże w świecie duchowym, rozciągnął swoją opiekę na ludzi, dzieci Boże na ziemi.
W Starym Testamencie św. Michał jest przedstawiony jako anioł doskonały, Anioł Pański, Anioł Stróż narodu Izraela. W tamtych czasach, szczególnie w Księdze Wyjścia, ten „Anioł Pański” jest nazywany po prostu „Panem”, jak na przykład w takim oto ustępie: „A Pan szedł przed nimi w dzień jako słup obłoku, by ich prowadzić drogą, w nocy zaś jako słup ognia, aby im świecić, żeby mogli iść we dnie i w nocy” (Wj 13, 21).
Ten, który w powyższym ustępie jest nazywany Panem, w innym ustępie został określony jako Anioł Boży: „Anioł Boży, który szedł na przedzie wojsk izraelskich, zmienił miejsce i szedł na ich tyłach. Słup obłoku również przeszedł z przodu i zajął ich tyły, stając między wojskiem egipskim a wojskiem izraelskim. [I tam] był obłok ciemnością, [tu zaś] oświecał noc” (Wj 14, 19–20). Ten inteligentny manewr wojskowy jasno pokazuje strategię księcia wojsk niebieskich.
Jako Anioł Stróż narodu Izraelitów i wysłannik specjalny Boga do Jego ludu, św. Michał został przedstawiony słowami objawiającymi wielką Bożą miłość i troskę Pana, a jednocześnie wskazującymi zobowiązania człowieka względem Aniołów Stróżów:
„Oto Ja posyłam anioła przed tobą, aby cię strzegł w czasie twojej drogi i doprowadził cię do miejsca, które ci wyznaczyłem. Szanuj go i słuchaj jego głosu. Nie sprzeciwiaj się mu w niczym, gdyż nie przebaczy waszych przewinień, bo imię moje jest w nim. Jeśli będziesz wiernie słuchał jego głosu i wykonywał to wszystko, co ci polecam, będę nieprzyjacielem twoich nieprzyjaciół i będę odnosił się wrogo do odnoszących się wrogo do ciebie” (Wj 23, 20–22).
Od początku chrześcijaństwa odnotowano kilka objawień św. Michała Archanioła. Jednym z najważniejszych było objawienie wspominane przez Kościół powszechny 8 maja. Tego dnia za pontyfikatu papieża Gelazjusza I (492–496) św. Michał Archanioł ukazał się na górze Gargano w Apulii, na południu Włoch.
W miejscu objawienia zostało wzniesione sanktuarium, które w następnym stuleciu stało się celem pielgrzymek. Kolejne święto ku czci św. Michała Archanioła przypada na 29 września; jest to rocznica konsekrowania starożytnej bazyliki Świętego Michała i Wszystkich Aniołów, stojącej na szóstej mili na via Salaria w Rzymie.
Objawienie podobne do tego z góry Gargano było czczone w ogromnej świątyni zwanej Michaelion koło Konstantynopola – jak twierdził grecki historyk Sozomenos, żyjący w połowie V wieku – wieku wielkiego kultu aniołów, a szczególnie św. Michała.
W rycie liturgicznym z Mszału św. Piusa V św. Michał jest opisany jako anioł psychopomp, czyli prowadzący dusze zmarłych wiernych do nieba: „Uwolnij ich z paszczy lwa, aby nie spadli w ciemność. Michale, który dzierżysz święty sztandar, prowadź ich w świętej światłości”.
Przed reformą Soboru Watykańskiego II św. Michał był szczególnie wzywany już po zakończeniu mszy świętej, u stóp ołtarza: „Święty Michale Archaniele, wspomagaj nas w walce…”. Ta wyjątkowa modlitwa stanowi część egzorcyzmu przeciwko Szatanowi i wszystkim złym duchom, a jej autorem jest papież Leon XIII.
Dopóki dzieci Boże na ziemi będą narażone na ataki szatana, dopóty bitewny okrzyk św. Michała: „Któż jak Bóg!” będzie zwalczał i przepędzał wszystkie siły zła, a jego potężna pomoc w walce ku naszej obronie nigdy nie ustanie.
Fragment książki Ks. Marcello Stanzione "Najpiękniejsze modlitwy do Aniołów". Wydawnictwo Esprit.
