Jak to możliwe, że rozwódka stanęła w kościele na ślubnym kobiercu? Czy to był ślub sakramentalny? Udzielany przez „prawdziwego” duchownego? I w jakim Kościele? Tłumaczymy. Ślub Meghan Markle (po zawarciu małżeństwa posługującej się oficjalnym tytułem Jej Wysokości Księżnej Sussex) i Harry’ego Księcia Sussex z domu Windsorów wywołał lawinę komentarzy, nie tylko dotyczących kwestii towarzyskich i lifestylowych, ale również religijnych. Odpowiadamy na najważniejsze pytania tego typu, które pojawiły się przy okazji royal wedding.
Czytaj także:
Nieoczekiwana gwiazda królewskiego ślubu. Bp Curry i 4 najciekawsze fragmenty jego kazania
1. Czy ślub Meghan i Harry’ego był katolicki?
Nie. Małżeństwo brytyjskiej pary książęcej zostało zawarte w formie kanonicznej w Kościele anglikańskim (oficjalna nazwa angielska: Church of England). Powstał on w 1534 roku w wyniku konfliktu pomiędzy królem Henrykiem VIII Tudorem i papieżem Klemensem VII, który nie chciał stwierdzić nieważności małżeństwa monarchy z Katarzyną Aragońską.
Parlament i arcybiskup Canterbury Thomas Cramer ogłosili odłączenie Kościoła w Anglii od Kościoła rzymskokatolickiego i przekształcili go w Kościół narodowy, którego ziemską głową stał się król. Papież ekskomunikował władcę.
Anglikanie uznają naukę czterech pierwszych soborów powszechnych (do Soboru w Chalcedonie w 451 roku p. Chr.), za źródło Objawienia uważają Biblię interpretowaną w duchu tradycji apostolskiej, wierzą w symboliczną obecność Chrystusa w Eucharystii, zachowali nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary, episkopalny ustrój Kościoła oparty na sukcesji apostolskiej biskupów oraz modlitwę liturgii godzin, odrzucili zaś celibat duchownych i życie monastyczne.
Od XX wieku prowadzą aktywny dialog z innymi Kościołami chrześcijańskimi. Obecnie głową Kościoła jest królowa Elżbieta II, a głównym hierarchą – arcybiskup Canterbury Justin Welby, stojący jednocześnie na czele Wspólnoty Anglikańskiej (Anglican Communion), liczącej blisko 85 mln wiernych w kilkudziesięciu autokefalicznych (samodzielnych) Kościołach na świecie (np. Kościele episkopalnym USA).
2. Czy małżeństwo udzielone w Kościele anglikańskim jest sakramentem?
Generalnie, przez wielu anglikanów jest ono traktowane jako sakrament. Szczegółowa odpowiedź na to pytanie wymaga uwzględnienia specyfiki Kościoła anglikańskiego, odmiennej od Kościoła katolickiego lub prawosławnego, uznających siedem sakramentów świętych.
Kontrowersje co do sakramentologii są wśród anglikanów żywe od kilkuset lat. Zasadniczo, za główne sakramenty uznaje się chrzest i Eucharystię. Konfirmacja (bierzmowanie), pokuta (zazwyczaj udzielana przez spowiedź powszechną podczas Eucharystii z Komunią świętą), namaszczenie chorych, kapłaństwo i małżeństwo są uważane za niższe rangą akty sakramentalne.
Bliski lub wręcz tożsamy w podejściu do sakramentów z tradycją katolicką i prawosławną pozostaje w anglikanizmie nurt nazywany anglokatolicyzmem lub High church. Inne kierunki, jak bliski luteranizmowi Low church lub liberalny Broad church, wskazują, że najważniejsze pozostają chrzest i Eucharystia.
Czytaj także:
Kościół katolicki uznaje ważność chrztu w innych Kościołach. Wiesz, w których?
3. Jak Kościół katolicki traktuje sakramenty u anglikanów?
Kościół rzymskokatolicki uznaje ważność chrztu u anglikanów. Z szacunkiem podchodzi też do święceń kapłańskich w tym Kościele.
W przypadku konwersji duchownych anglikańskich do Kościoła katolickiego nie powtarza się święceń, tylko przyjmuje poprzez spowiedź i Eucharystię. Co więcej, żonatym księżom anglikańskim pozwala się wówczas – na zasadzie wyjątku – pozostać w związku małżeńskim i pełnić dalej posługę kapłańską.
Co jednak ważne w tym kontekście, Kościół rzymskokatolicki nie uznaje święceń kapłańskich udzielanych kobietom w Kościele anglikańskim.
4. Czy duchowny błogosławiący związek pary książęcej jest biskupem?
Tak. Ceremonia ślubna była celebrowana przez arcybiskupów Davida Connera (posiadającego godność kanonika królewskiej kaplicy świętego Jerzego na zamku Windsor, gdzie odbył się ślub) oraz Justina Welby’iego, który przyjął od młodych przysięgę małżeńską. Obok nich byli obecni: autor porywającej homilii, biskup Michael Curry, stojący na czele Kościoła episkopalnego USA, kanoniczka kaplicy królowej i wikariuszka londyńskiego Westminster Abbey ks. Rose Hudson-Wilkin oraz koptyjski biskup Angaleos, znany na Wyspach działacz ekumeniczny.
Ślub został odprawiony według obrzędu przewidzianego przez Common Worship (połączenie modlitewnika, mszału i rytuału sakramentów, używanego przez Kościoły Wspólnoty Anglikańskiej). Common Worship przewiduje kilka wariantów przebiegu nabożeństwa ślubnego: bez Komunii świętej i z przyjęciem Komunii świętej. W przypadku Meghan i Harry’ego zdecydowano się na pierwszy z nich (Komunia może zostać przez nowożeńców przyjęta podczas oddzielnej liturgii tego samego dnia lub nazajutrz).
Jak mogliśmy zaobserwować na ekranach, nabożeństwo rozpoczęło się procesją, zawierało liturgię słowa, psalmy i hymny biblijne, modlitwy powszechne kierowane w różnych intencjach, Modlitwę Pańską oraz końcowe błogosławieństwo. Tekst przyrzeczenia małżeńskiego jest zasadniczo podobny do składanego w Kościele rzymskokatolickim: nupturienci ślubują miłość, pocieszenie, cześć i wzajemną troskę, porzucenie myśli o innych mężczyznach i kobietach i bycie wiernym do końca życia.
Czytaj także:
Przyszła żona księcia Harry’ego przyjęła chrzest i bierzmowanie
5. Jakiego wyznania jest Meghan? Czy w przeszłości była katoliczką?
Od marca 2018 roku jest wierną Kościoła anglikańskiego. Została do niego przyjęta poprzez chrzest i konfirmację (odpowiednik bierzmowania) w czasie tegorocznego Wielkiego Postu. Przy udzieleniu sakramentów wykorzystano wodę z Jordanu. Ich szafarzem był abp Justin Welby. Ceremonia miała charakter ściśle prywatny. Konwersję Meghan poprzedził kilkumiesięczny cykl katechez, w której panna młoda poznawała podstawy teologii i praktyki Kościoła anglikańskiego.
O wcześniejszej przynależności religijnej Meghan nie ma wiele informacji. Jej rodzice rozwiedli się, gdy miała 6 lat. Należeli do różnych Kościołów protestanckich – ojciec był wiernym Kościoła episkopalnego w USA, należącego do Wspólnoty Anglikańskiej. Przyszła księżna uczęszczała do katolickiego liceum żeńskiego Niepokalanego Serca NMP w Los Angeles, ale nie była katoliczką. Na Zachodzie dużą część uczniów katolickich szkół stanowią niekatolicy, a nawet osoby niewyznające żadnej religii.
Przyjęcie przez Meghan chrztu przed ślubem wskazuje, że najprawdopodobniej nie była wcześniej ochrzczona. Anglikanie uznają ważność sakramentu chrztu we wszystkich Kościołach chrześcijańskich, stąd, gdyby Meghan została ochrzczona w Kościele katolickim, prawosławnym, starokatolickim, luterańskim lub kalwińskim, jej konwersja do Kościoła Anglii nastąpiłaby tylko przez konfirmację oraz przyjęcie Eucharystii.
6. Jak to możliwe, że Meghan – rozwódka brała ślub kościelny i wystąpiła w białym welonie?
Pierwsze małżeństwo, zawarte przez Meghan z Trevorem Engelsonem, które rozpadło się w 2013 roku, zostało zawarte w formie cywilnej. Mogła więc, po orzeczeniu cywilnego rozwodu bez problemu zawrzeć związek kościelny z Harrym. Podobna sytuacja mogłaby mieć miejsce, gdyby Meghan chciała zawrzeć małżeństwo w Kościele rzymskokatolickim, prawosławnym lub w innych wspólnotach chrześcijańskich.
Meghan nie dotyczą więc w ścisłym sensie postanowienia Synodu Generalnego Kościoła Anglii z 2002 roku, które w określonych przypadkach, po orzeczeniu cywilnego rozwodu zezwalają na ponowny związek kościelny. Warunkiem zawarcia powtórnego małżeństwa kościelnego jest zgoda biskupa, dokonana po duszpasterskim rozeznaniu sytuacji danego człowieka i szczerym żalu za rozpad pierwszego związku.
Zasadniczo w anglikanizmie nie istnieje praktyka udzielania trzeciego małżeństwa kościelnego osobom dwukrotnie rozwiedzionym. Istnieje jednak możliwość zwrócenia się do duchownego o zwykłe pobłogosławienie (bez formy kanonicznej) związku cywilnego. Z takiej możliwości skorzystał ojciec Harry’ego, książę Karol, po rozpadzie małżeństwa z księżną Dianą i zawarciu związku cywilnego z Camillą Parker-Bowls.
Welon panny młodej przez wieki stanowił w tradycji chrześcijańskiej symbol dziewictwa. Dzisiaj ten element stroju coraz bardziej traci swoje pierwotne znaczenie, chociażby z powodu, że fakt współżycia przed ślubem ma już miejsce u wielu nupturientów, niezależnie od Kościoła, którego są wiernymi. Welon lub jego brak podczas ślubu to obecnie coraz częściej bardziej kwestia mody lub upodobań estetycznych niż pierwotnej symboliki. Noszenie welonu do ślubu nie jest obecnie w żadnym Kościele wymogiem liturgicznym i kanonicznym.