Telefony i listy z pogróżkami, jakie otrzymywał prof. Izrael Zolli, niedawny podówczas Naczelny Rabin Rzymu i znany działacz miejscowej gminy żydowskiej, nie wydają się w początkach 1945 r. niczym nadzwyczajnym. Wieczne Miasto dopiero pół roku wcześniej uwolnione zostało spod władzy włoskich faszystów i ich niemieckich sojuszników, a na północy kraju dogorywała jeszcze marionetkowa Republika Salo. Ledwie przed kilkoma tygodniami wygasły płomienie pieców krematoryjnych obozu w Birkenau. I choć dni tamtej krwiożerczej ideologii były już wtedy policzone, jej owładnięci nienawiścią „wyznawcy”, do końca w zasadzie realizowali zbrodniczy plan eksterminacji ludności wyznania mojżeszowego.
Czytaj także:
Ocalony z Holokaustu polski Żyd, który został księdzem
Tyle, że pogróżki i obelgi, jakimi obrzucany był Zolli, pochodziły w większości prawdopodobnie... od jego niedawnych braci w wierze. Niedawnych, gdyż 13 lutego 1945 r. prof. Izrael Zolli, były Naczelny Rabin Rzymu... przyjął chrzest (a na nim imię Eugenio)! I choć w ceremonii uczestniczyła zaledwie garstka najbliższych mu osób, już następnego dnia o niezwykłym wydarzeniu informowała prasa z całego świata. Żyjąc w poczuciu zagrożenia ze strony niektórych, niebędących w stanie zrozumieć jego decyzji, byłych współwyznawców, Zolli musiał wręcz na jakiś czas ukryć siebie i swoją rodzinę przed ich gniewem (żona i córka znalazły schronienie w jednym z żeńskich klasztorów, a sam profesor zamieszkał czasowo w siedzibie Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego).
Jak jednak doszło w ogóle do nawrócenia Zolliego? Jako dziecko urodzone w galicyjskich Brodach (w I i II RP był to teren przynależny do naszego kraju) mały Izrael w domu jednego ze swoich polskich kolegów zauważył krzyż z wiszącym na nim mężczyzną. Zaintrygowało go to na tyle, że sięgnął po Nowy Testament, którą to lekturę pogłębiał następnie w okresie dorastania. Szczególne wrażenie zrobiły na Zollim pieśni Sługi Jahwe z Księgi Izajasza, w których dopatrzył się on zapowiedzi przyjścia i męczeńskiej śmierci Jezusa.
Równocześnie, ukończone we włoskiej Florencji studia religijne i filozoficzne, połączone ze szczególną osobistą mądrością, doprowadziły Zolliego (właściwie wtedy jeszcze Zollera) do godności Naczelnego Rabina Triestu, a następnie od 1940 r. Naczelnego Rabina Rzymu. Nie trzeba chyba wyjaśniać, w jak trudnym dla Żydów czasie musiał on sprawować swą funkcję, zwłaszcza gdy we wrześniu 1943 r., po podpisaniu włosko-alianckiego zawieszenia broni, Włochy przeszły w całości pod okupację niemiecką.
Z tamtego okresu, w historii rzymskiej gminy żydowskiej szczególnie zapisało się wydarzenie z 27 września, gdy realizujący ideę "ostatecznego rozwiązania" we Włoszech SS-Obersturmbannführer Herbert Kappler zażądał od miejscowej wspólnoty 50 kg złota, które stanowić miało okup za odstąpienie od wywózki rzymskich Żydów do obozu zagłady w Auschwitz-Birkenau. Na zgromadzenie takiej ilości kruszcu dał on wspólnocie dobę, co wystarczyło, by zebrać 35 kg. Z prośbą o pozostałe 15 kg prof. Zolli zwrócił się w imieniu gminy do Ojca Świętego Piusa XII. Zanim jednak Ojciec Święty zdążył odpowiedzieć (pozytywnie zresztą), brakujące złoto podarowali Żydom oddolnie członkowie włoskich wspólnot katolickich (mimo wojennej nędzy udało im się przeprowadzić tak pokaźną zbiórkę w ekspresowym tempie).
I choć gest ów nie ocalił wspólnoty spod ręki wiarołomnych Niemców (dwa tygodnie później wywieźli oni do obozu ok. 2 tys. rzymskich Żydów, a do końca okupacji liczba ta sięgnęła 10 tys.), stał się on dla Zolliego swoistym "stemplem chrześcijańskiej miłości", duchowym potwierdzeniem drogi, ku której intelektualnie rabin skłaniał się już wcześniej.
Równo rok później, 27 września 1944 r., w święto Jom Kippur Izrael Zolli po raz ostatni poprowadził nabożeństwo dla ocaleńców z żydowskiej gminy w Rzymie. A że jest to ostatnie jego nabożeństwo w roli Naczelnego Rabina, oznajmić miał Zolliemu... sam Pan Jezus, którego profesor ujrzał wówczas w mistycznej wizji. Później, w domu, okazało się, że widzenie miały również jego żona i córka. Nie śmiejąc polemizować z samym Mesjaszem, Zolli kilka dni później złożył rezygnację ze sprawowanej funkcji. O tym, co było dalej napisałem już na początku.
"Wy, którzy urodziliście się w religii katolickiej, nie zdajecie sobie sprawy z ogromnego skarbu, jakim jest wiara i łaska Chrystusa, które posiadacie już od dzieciństwa. Ktoś, kto tak jak ja, dotarł do łaski wiary po długim okresie poszukiwań, docenia wielkość tego daru i przeżywa ogromną radość bycia chrześcijaninem" - mawiał później Eugenio Zolli, pytany o łaskę, którą otrzymał. Może więc i my powinniśmy się nieco bardziej radować? ;-)
