Niektóre materiały są przeznaczone tylko do prywatnego użytku. Prawa autorskie do zdjęć i nagrań nie są uporządkowane. W internecie mamy tylko fragmenty nagrań. A spora część papieskiego nauczania nie jest nawet dostępna po polsku…O Janie Pawle II już przecież wszystko wiemy, każdy jego krok jest na zdjęciu, każde słowo zapisane. Czyżby? Kto próbował znaleźć nagranie konkretnej homilii albo dotrzeć do źródeł papieskiego cytatu, szybko zmienia zdanie.
Parafia albo dom kultury chce pokazać na spotkaniu film – homilię Jana Pawła II wygłoszoną w Polsce w czasie jednej z pielgrzymek. I tutaj zaczynają się schody. Kupić nie można (wyjątek: pielgrzymka 1999), w internecie są przeważnie wybrane fragmenty. Można jeszcze znaleźć płyty DVD zawierające skróty z pielgrzymek. Tak czy inaczej, są przeznaczone do prywatnego użytku.
Czytaj także:
Pobudka o piątej i zawsze zimny prysznic. Jak wyglądał dzień św. Jana Pawła II?
Jan Paweł II: papież, który sprawia trudności
To nie jest wymyślona historia. Pracując na co dzień w Centrum Myśli Jana Pawła II w Warszawie spotykam się z prośbami o udostępnienie nagrania konkretnej homilii czy pielgrzymki do Polski. Rozmówcy dziwią się, jak to „nie ma”?
Archiwalne filmy z pielgrzymek są porozrzucane we fragmentach po różnych miejscach w internecie. Utrudniony jest również dostęp do nagrań dźwiękowych. Kolekcja płyt CD zawierająca homilie z podróży Jana Pawła II do Polski była wydana w niewielkim nakładzie w latach 2005-08. Obecnie już nie można jej dostać. Nie jest również łatwo wykorzystać zdjęcia Jana Pawła II – Karola Wojtyły np. do plakatu, gdyż prawa autorskie należą do rozmaitych podmiotów i osób prywatnych.
Miejmy nadzieję, że nagrania z pielgrzymek zostaną niedługo szerzej udostępnione Polakom. Dążą do tego liczne instytucje i organizacje działające na rzecz zachowania dziedzictwa papieża Polaka.
Ponadto ślady po Janie Pawle II i jego pielgrzymkach do Polski: archiwa, zdjęcia, nagrania spoczywają w zbiorach prywatnych, a także miejscach, które odwiedzał. Trudności z uporządkowaniem dziedzictwa papieża wynikają z długości i intensywności jego pontyfikatu. Poza tym w wielu przypadkach skomplikowane i nie do końca wyjaśnione pozostają kwestie praw autorskich.
Zatem, mimo wielu wysiłków, część naszego dobra narodowego nadal spoczywa w „szufladach”.
Papież w internecie. Jest, a jakoby nie było
Skąd takie wnioski, skoro Jan Paweł II jest bardzo obecny w internecie? Owszem, jednak informacje na jego temat wymagają uporządkowania i uzupełnienia. Jak mówi raport infobrokerski przygotowany w 2016 r. na zlecenie Centrum Myśli Jana Pawła II:
W internecie jest mnóstwo stron, które udostępniają materiały dotyczące św. Jana Pawła II. Nie są to jednak prezentacje, które w sposób kompleksowy prezentowałyby życie, działalność i pontyfikat papieża Polaka. Poza tym – uogólniając – można spróbować postawić tezę, że na większości stron internauta „widzi” te same treści. Autorzy stron swobodnie wykorzystują obecne już w sieci materiały, zdjęcia czy nagrania kopiując je na własne strony, zapożyczając bądź linkując jedynie do pokrewnych źródeł. W efekcie wiedza dotycząca św. Jana Pawła jest z jednej strony niekompletna, z drugiej także rozproszona.
Czytaj także:
Arturo Mari: Cierpienie Jana Pawła II było wielkie. Rozmowa z papieskim fotografem
Projekt na setne urodziny Karola Wojtyły
Wychodząc naprzeciw tej sytuacji Centrum Myśli Jana Pawła II pracuje nad uruchomieniem wortalu poświęconego spuściźnie papieża. Celem projektu jest opisanie, zabezpieczenie oraz udostępnienie dziedzictwa św. Jana Pawła II, przede wszystkim zbiorów multimedialnych i zdigitalizowanych dokumentów.
Dzięki temu zasoby zgromadzone przez organizacje papieskie i inne instytucje kultury staną się dostępne dla użytkowników internetu. Wortal wystartuje w 2020 roku, z okazji 100. rocznicy urodzin Jana Pawła II.
Będzie to przede wszystkim baza informacyjna, w której znajdzie się szczegółowy katalog dostępnych materiałów związanych tematycznie z Janem Pawłem II, wraz z opisem merytorycznym i zasadami udostępniania tych treści. Część z nich (w zależności od możliwości i woli właściciela praw autorskich) będzie udostępniona online, a część będzie można przeglądać we wskazanej organizacji.
Nie wszystko jest po polsku
Teksty powstałe w trakcie pontyfikatu Jana Pawła II – przemówienia, homilie, orędzia, listy i inne dokumenty mieszczą się w 58-tomowym zbiorze „Insegnamenti di Giovanni Paolo II”. Jest to pełne wydanie nauczania Jana Pawła w językach, w których były oryginalnie wygłoszone lub napisane.
Kolekcje papieskich tekstów po polsku są znacznie mniejsze. „Dzieła zebrane” Wydawnictwa M to 16 tomów, owszem, opasłych, ale zawierających jedynie część nauczania. A „Dzieła wszystkie” Wydawnictwa Pallottinum dochodzą jedynie do 1986 r. To oznacza, że dla polskojęzycznego odbiorcy spora część papieskiego nauczania pozostaje niedostępna.
Bez problemu można dotrzeć do homilii i przemówień ze wszystkich podróży do Polski zamieszczonych na różnych stronach internetowych. Dostępne są również encykliki, adhortacje i częściowo inne dokumenty. Mimo to krążą po internecie cytaty przypisywane papieżowi Polakowi, których nie da się zweryfikować, gdyż są zniekształcone, sparafrazowane, a może nawet wymyślone.
Czytaj także:
Magdalena Siemion: Seks według Jana Pawła II Cię wyzwoli
Jan Paweł II jeszcze nas może zaskoczyć
Myśl Karola Wojtyły pozostaje wciąż wyzwaniem dla naukowców. Obecnie zespół badaczy pracuje nad krytycznym wydaniem jego dzieł literackich. Takie opracowanie przygotowane na podstawie rękopisów pozwoli prześledzić proces powstawania tekstu, wyłapać błędy edytorskie i lepiej zrozumieć myśl autora. Na krytyczne wydanie czekają także dzieła filozoficzne i teologiczne Jana Pawła II – Karola Wojtyły.
Kolejnym wyzwaniem są biografie papieża. Wydaje się, że dotychczasowe liczne książki o życiu papieża Polaka powiedziały już wszystko, jednak istnieje ogromna potrzeba gruntownego przebadania materiałów źródłowych, archiwów. Wtedy dowiemy się dużo więcej. Właśnie w ten sposób, korzystając z materiałów źródłowych, prof. UW Paweł Skibiński, historyk, prowadzi obecnie prace nad pielgrzymkami Jana Pawła II do Polski. Projekt jest zakrojony na szerszą skalę, a jego celem jest opracowanie 10-tomowej biografii św. Jana Pawła II z wykorzystaniem źródeł archiwalnych i multimedialnych.
Papież może nas jeszcze nieraz zaskoczyć. Nie do końca zbadaliśmy jego polskie ślady, a co dopiero podróże po całym świecie i wpływ na historię powszechną.
Czytaj także:
CIA w posiadaniu informacji o zamachu na Jana Pawła II?
Wykorzystano: Raport „Źródła papieskie w Internecie”, Pracownia infobrokerska Marta Dzienkiewicz, Warszawa 2016.