W Ewangelii według św. Łukasza odnajdziemy dwa zasadnicze wersy jakże popularnej modlitwy „Zdrowaś, Maryjo”. Pierwsza jej część pochodzi ze sceny zwiastowania, kiedy archanioł Gabriel zwraca się do Maryi: „Bądź pozdrowiona, pełna łaski, Pan z Tobą!” (Łk 1, 28). Kolejna część modlitwy związana jest z nawiedzeniem św. Elżbiety, która wita swojego gościa słowami: „Błogosławiona jesteś między niewiastami i błogosławiony jest owoc Twojego łona!” (Łk 1, 42).
Choć tekst modlitwy jest w zasadzie cytatem ewangelicznym, chrześcijanie zaczęli powyższe zdania łączyć ze sobą dopiero w XI wieku. Jak wyjaśnia "Encyklopedia katolicka":
Nie istnieją żadne dowody na to, że «Zdrowaś, Mario» była modlitwą odmawianą przez wiernych przed 1050 rokiem. Są natomiast dowody na to, że ma swój początek w wersetach i responsoriach Małego Oficjum ku czci Najświętszej Maryi Panny, które w tym mniej więcej okresie zaczęło zyskiwać popularność wśród zakonów monastycznych. Dwa anglosaskie manuskrypty przechowywane w londyńskim Muzeum Brytyjskim, z których jeden pochodzi najprawdopodobniej z 1030 roku, wzmiankują słowa "Ave, Maria" itp. oraz "benedicta tu in mulieribus et benedictus fructus ventris tui" w każdej niemal części Małego Oficjum. I choć nie mamy pewności, czy oba zdania już wtedy połączone były w jedną modlitwę, są przekonujące dowody, że stało się tak już niedługo później.
Modlitwa znana była pierwotnie pod nazwą „Pozdrowienia Najświętszej Maryi Panny” i składała się jedynie z dwóch pierwszych wersów. Dopiero po dłuższym czasie dodano do nich drugą, błagalną część modlitwy (od słów „Święta Maryjo”). Zanim to się stało, modlitwa kończyła się po prostu po słowach „błogosławiony owoc Twojego żywota, Jezus. Amen”. Choć niekiedy dodawano w tym miejscu różnego rodzaju wezwania.
Czytaj także:
5 rzeczy, które powinieneś wiedzieć o archaniołach
Oficjalna modlitwa „Zdrowaś, Maryjo” została zawarta dopiero w Katechizmie Soboru Trydenckiego, a później w Brewiarzu Rzymskim opublikowanym w 1568 roku. Katechizm Trydencki wymienia modlitwę, która nazywana jest „Pozdrowieniem Anielskim”:
Pierwsza część Pozdrowienia Anielskiego. Kiedy modlimy się słowami: "Zdrowaś, Maryjo, łaski pełna, Pan z Tobą, błogosławionaś Ty między niewiastami", oddajemy najwyższą chwałę i największe podziękowanie Bogu, gdyż zechciał obdarować Najświętszą Maryję Pannę wszelkimi swoimi niebieskimi darami. Maryi Dziewicy zaś okazujemy wówczas naszą pełną szacunku, gorliwą wdzięczność za Jej niezwykłą wierność Bogu.
Do tej formy dziękczynienia Kościół Boży w mądrości swojej dodał modlitwy i inwokację zanoszoną do Najświętszej Boga Rodzicielki, dzięki którym z pokorą i pobożnością oddajemy się w Jej opiekę, aby z Jej pomocą móc zawrzeć przyjaźń z Bogiem, my – niegodni grzesznicy – i abyśmy mogli otrzymać błogosławieństwa, których tak bardzo potrzebujemy w naszym życiu ziemskim i życiu przyszłym. Wygnańcy Ewy, w tej łez dolinie, czyż nie winniśmy błagać pokornie Matkę miłosierdzia, Wspomożenie wiernych, o modlitwę za nas? Czyż nie winniśmy błagać pokornie, aby była naszą pomocą i obroną?
„Zdrowaś, Maryjo” jest obecnie podstawą katolickiej pobożności maryjnej. Za pomocą słów z Pisma Świętego wyrażamy naszą miłość dla Najświętszej Maryi Panny i upraszamy jej pomocy w chwili, w której wsparcia tego potrzebujemy najbardziej. Jest to piękna modlitwa o prawie tysiącletniej historii.
Czytaj także:
Ruch Szensztacki, czyli specjalny pakt z Maryją