Gdy w kalendarzu zbliża się 2 listopada - czyli liturgiczne wspomnienie Wszystkich Wiernych Zmarłych, zwane też Dniem Zadusznym - w ogłoszeniach parafialnych z większą niż w innych okresach intensywnością pojawiają się zachęty do ofiarowania odpustu za zmarłych. Podawane są warunki, które trzeba spełnić. O co właściwie chodzi? Warto w ogóle się tym zajmować? Jaki z tego pożytek?
Grzech pociąga za sobą winę i karę
Jak wyjaśnia Katechizm Kościoła Katolickiego, kwestia odpustów jest ściśle związana z sakramentem pokuty. Żeby ją zrozumieć, trzeba mieć świadomość, jakie są skutki grzechów.
Każdy grzech pociąga za sobą winę i karę. Grzech ciężki pozbawia nas komunii z Bogiem, zamyka nam dostęp do życia wiecznego. Nazywamy to w Kościele katolickim „karą wieczną”. To co nazywamy „karą doczesną”, jest skutkiem każdego grzechu.
Nawet grzech powszedni (lekki) zawsze wprowadza jakąś dysharmonię w życie indywidualne i wspólnotowe człowieka, określaną jako „nieuporządkowane przywiązanie do stworzeń”. Wymaga ono oczyszczenia, które następuje albo na ziemi, albo po śmierci (w czyśćcu, który nie jest miejscem, lecz stanem duszy). Właśnie to oczyszczenie uwalnia od „kary doczesnej” za grzech.
Przystępując do sakramentu pokuty i pojednania, człowiek otrzymuje przebaczenie grzechu i przywrócenie komunii z Bogiem, co pociąga za sobą odpuszczenie wiecznej kary za grzech. A co z karą doczesną?
Kary doczesne jako łaska
Św. Jan Paweł II wyjaśnił, że „kara doczesna oznacza stan cierpienia człowieka, który chociaż jest już pojednany z Bogiem, pozostaje jeszcze naznaczony «śladami» grzechu, które nie pozwalają mu całkowicie otwierać się na łaskę. Dlatego właśnie, aby uzyskać całkowite uzdrowienie, grzesznik wezwany jest do podjęcia drogi oczyszczenia, która doprowadzi go do pełni miłości”.
Katechizm mówi, że chrześcijanin powinien starać się za życia przyjmować kary doczesne za grzech „jako łaskę”. Papież Polak tłumaczył, że kara doczesna spełnia rolę „lekarstwa” w takiej mierze, w jakiej człowiek czuje się wezwany do głębokiego nawrócenia. Taki jest również sens „zadośćuczynienia”, wymaganego przez sakrament pokuty.
Jednak chrześcijanin z problemem „kary doczesnej” nie zostaje sam. Paweł VI przypomniał, że między wiernymi, „czy to uczestnikami niebieskiej ojczyzny, czy to pokutującymi w czyśćcu za swoje winy, czy to pielgrzymującymi jeszcze na ziemi, istnieje więc trwały węzeł miłości i bogata wymiana wszelkich dóbr”. Świętość jednego przynosi korzyść innym o wiele bardziej niż grzech jednego może szkodzić innym.
Co to jest odpust i jak go uzyskać?
Właśnie odwołanie się do komunii świętych pozwala skruszonemu grzesznikowi wcześniej i skuteczniej oczyścić się od kar za grzechy. Może uzyskać odpust, czyli darowanie przed Bogiem kary doczesnej za grzechy, zgładzone już co do winy. Odpust może być zupełny (cała kara) lub cząstkowy.
Odpust można uzyskać dla siebie, ale nie tylko. Katechizm stwierdza krótko: „Ponieważ wierni zmarli, poddani oczyszczeniu, także są członkami tej samej komunii świętych, możemy pomóc im, między innymi uzyskując za nich odpusty, by zostali uwolnieni od kar doczesnych, na które zasłużyli swoimi grzechami”. Kto uzyska odpust zupełny za zmarłych, ten ratuje dusze z czyśćca.
Katolicy, którzy nawiedzą kościół lub kaplicę od południa 1 listopada i przez cały Dzień Zaduszny, mogą uzyskać odpust zupełny za zmarłych. Można go uzyskać tylko jeden raz w ciągu dnia. Odpust za zmarłych mogą uzyskać również ci, którzy nawiedzą cmentarz i pomodlą się. Odpust jest zupełny od 1 do 8 listopada, natomiast w inne dni roku jest cząstkowy.
Warunki do uzyskania odpustu
Oprócz wyżej wymienionych czynności do uzyskania odpustu konieczne jest wykluczenie wszelkiego przywiązania do jakiegokolwiek grzechu, nawet powszedniego (jeżeli jest brak pełnej dyspozycji wykluczenia upodobania do jakiegokolwiek grzechu, odpust będzie tylko cząstkowy).
Trzeba też przystąpić do sakramentu pokuty i pojednania lub być w stanie łaski uświęcającej, przyjąć Komunię św. oraz odmówić „Ojcze nasz”, „Wierzę” i pomodlić się w intencjach papieża (nie za niego, tylko w sprawach, które on Bogu poleca).
Specjaliści od odpustów zwracają uwagę, że spowiedź, Komunia św. i modlitwy mogą być dopełnione w ciągu wielu dni przed lub po wypełnieniu danej czynności nagradzanej otrzymaniem odpustu, ale musi być między nimi łączność.
Po jednej spowiedzi sakramentalnej można uzyskać wiele odpustów zupełnych, a po jednej Komunii św. i jednej modlitwie można uzyskać tylko jeden odpust zupełny.
Czytaj także:
Czy Pismo Święte mówi coś o czyśćcu?
Czytaj także:
3 mało znane modlitwy za zmarłych